Psikolojik ilk yardım, duygusal sıkıntı yaşayan birine yardımdır. Duygusal sıkıntı çoğu zaman bir yara, kırık bir bacak ya da fiziksel hasar nedeniyle çekilen ağrı kadar görünür değildir. Duygusal sıkıntı; aşırı heyecan, şiddetli korku, aşırı endişe, derin depresyon, aşırı huzursuzluk, öfke, hissizlik/duygu hissedememe, etkili baş etmenin ya da işlevselliğin bozulması gibi farklı belirtilerle görülebilir.
Duygusal sıkıntı belirtileri fark edildiğinde ekip arkadaşlarınıza ve olaydan etkilenen tüm insanlara yardım edebilirsiniz.
*ÖNCELİKLE SUKUNETİNİZİ VE SAKİNLİĞİNİZİ KORUYUN VE ŞEFKATLİ OLUN, ONUNLA İLGİLENDİĞİNİZİ HİSSETTİRİN
Duygusal destek ihtiyacı fark edildiğinde, bir bardak su/çay/kahve önermek, ismiyle seslenmek gibi tanıdık şeyler, küçük bir detaya dikkati vermek, yapılabilecek basit işlere yönlendirmek, tanıdık insanların ve aktivitelerin görülmesi, kişinin korkusunu yenme yeteneğini güçlendirir.
*DİNLEYİN
Konuşmaya teşvik edin, yaşadıklarını kendi kelimeleri ile anlatmasına izin verin. Kayıpların/endişelerin dile getirilmesi, konuşulması duygusal olarak rahatlamaya yardım eder.
Konuşma durduğunda, suskunluk olduğunda, ifade etmekte zorlandığında kişiyi konuşmaya zorlamayın. Bir mola önerin (ulaşabiliyorsanız su/çay/ kahve önerin).
Suçluluk, yetersizlik, pişmanlık gibi duygular ifade edildiğinde dinleyin. Neler olduğuna ilişkin algılarını gerçekçi bir bakış açısına getirmesine yardım edin; fakat bu konuda tartışmayın ve teselli etmeyin. Burada sizinle olduğu için mutlu olduğunuzu belirtin.
*KORKUYU KONTROL ETMENİN EN İYİ YOLU AKTİF OLMAKTIR
Mümkün olduğunca normal görevlerini ya da yaşamsal rutinlerini devam ettirmeye cesaretlendirin.
Aktif tutma kişinin korkusunu, etkisizlik ve işe yaramama duygusunu yenmesine yardımcı olur.
Duygusal sıkıntının yoğun olduğunu fark ettiğinizde kişiye ne yapacağını ve nerede yapacağını söyleyerek yönlendirici olabilirsiniz. Yönergeler basit ve açık olmalı; tekrar edilmedir.
*SAKİN VE DOSTANE YAKLAŞIM GÖSTERİN
Yoğun duygusal sıkıntı yaşayan kişi tartışmacı olabilir, sakin olun ve duygularına saygı gösterin. Tartışmayın.
Aşırı reaksiyonlar tüm ekibi/çevredekileri etkileyecek düzeyde ise kişiyi ortamdan uzaklaştıracak bir yol bulun. (Bu reaksiyonlar bulaşıcı etki yaratabilir)
*DİNLENMEYİ SAĞLAYIN
Banyo, temiz kıyafet, yemek ve uyku gibi ihtiyaçların karşılanmasına yardım edin/yol gösterin.
*EKİBİN/GRUBUN/KENDİ TOPLULUĞUNUN ÖNEMLİ BİR PARÇASI OLDUĞUNU HİSSETTİRİN
Sistemin/topluluğun içinde ve etkili olduğunu görmesini sağlamak, aidiyet ve emniyet duygusunun tekrar oluşturmasını sağlar ve kişinin grup içinde yararlı bir üye olmasına yardım eder.
HAFİF TRAVMATİK STRES BELİRTİLERİ VE YARDIM
| BELİRTİLER* | KENDİ KENDİNE YARDIM VE EKİP ARKADAŞINA YARDIM |
| 1. Sinirlilik ve gerginlik
2. Soğuk terleme, ağız kuruluğu 3. Çarpıntı ve baş dönmesi 4. Bulantı, kusma, ishal 5. Bitkinlik 6. Titrek ve ağlamaklı olma 7. Boş boş ve uzaklara bakma 8. Anksiyete, kararsızlık 9. Çabuk kızma, şikayet etme/ sızlanma 10. Unutkanlık, konsantre olamama 11. Uykusuzluk ve kabuslar 12. Ses ve hareketlerden kolay irkilme 13. Takıma ve kendine güveni kaybetmeye başlama, kızma 14. Düşünme, konuşma ve iletişim kurmada güçlük |
1. Görev performansını sürdür, o andaki göreve odaklan
2. Verilen görevi yapmasını bekle 3. Sakinliğini koru; yönlendirici ol ve kontrolü elinde tut 4. Bu tepkilerinin normal olduğunu ve onda bir sorun olmadığını bilmesini sağla 5. Olayın durumu, hedefler, beklentiler ve destekler konusunda bilgilendir. Söylentileri kontrol et. 6. Güvenini yeniden kazanmasını sağla, başarmak hakkında konuş 7. Dinlenme saatleri dışında bazı basit aktiviteler ve malzeme bakımı gibi işlerle üretken olmasını sağla 8. İyi bir kişisel hijyeni sürdürmesini sağla 9. Mümkün olduğunca çabuk yeme içme ve uyku ihtiyacını karşılamasını sağla 10. Duyguları hakkında konuşmasını sağla. Keder ve endişe duygularını küçümseme. Pratik tavsiyelerde bulun. |
| * Bu belirtilerin çoğu veya tamamı görülebilir. Olay sırasında her normal kişide görülebilir ancak kişi görevini yerine getirebilir. |
AĞIR TRAVMATİK STRES BELİRTİLERİ VE YARDIM
| BELİRTİLER* | MÜDAHALE ** |
| 1. Sürekli etrafta dolaşma
2.Ani ses veya hareketler olduğunda ürkme ve kaçma 3. Tüm vücutta ya da kollarda titreme 4. Fiziksel bir nedeni olmadan bir vücut parçasını kullanamama (el, kol, bacaklar) 5.Görememe, işitememe ya da hissedememe (kısmi ya da total kayıp) 6. Fiziksel tükenme, ağlama 8. Boş bakışlar, ayakta dururken sendeleme ve sallanma 9. Hızlı ve uygunsuz konuşma 10. Tartışmacı ya da kayıtsız davranışlar 11. Kişisel hijyene özensizlik 12. Tehlikeye aldırmama 13. Hafıza kaybı 14. Şiddetli kekeleme, geveleme ya da hiç konuşamama 15. Uykusuzluk ya da kabuslar 16. Olmayan şeyler görme ya da duyma 17. Hızlı duygusal değişim 18. Sosyal çekilme, apati/duygusal küntlük 20. Histerik patlamalar 21.Garip ya da kendinde değil gibi davranışlar |
1. Eğer çalışanın davranışları, görevi/ başkalarını ve kendini tehlikeye atarsa kişiyi kontrol etmek tedbir al
2. Eğer kişi üzgünse iş birliği içinde sakince konuş 3. Kişinin güvenilirliği konusunda endişe olursa; * Tehlikeli malzeme kullanımını engelle * İzole edecek tedbir al 4. Herkesi bu belirtilerin travmatik stres belirtileri olduğu konusunda ve iyileşeceği konusunda bilgilendir ve temin et 5. Eğer belirtiler devam ederse; * kişiyi daha güvenli bir yere al * asla yalnız bırakma, tanıdığı birinin yanında olmasını sağla * ekip sorumlusunu bilgilendir * profesyonel psikolojik yardım almasını sağla 6. Yemediği, uyumadığı ve dinlenmediği zamanlarda yapacak bir iş ver 7. Geri plana alındığında 24 saat içinde tam olarak göreve döneceği konusunda temin et; ve hazır olur olmaz normal görevine dönmesini sağla. |
| * Bu belirtiler hafif belirtilere ek olarak görülür
** Bütün bu prosedürleri kendi ve ekip arkadaşı yardımına ek olarak uygulayın. |
TRAVMATİK STRESİ ÖNLEYİCİ TEDBİRLER
| 1. Ekibinize yeni katılanlara hoş geldin deyin ve hızlı bir şekilde tanıyın. Eğer siz yeni iseniz arkadaş edinmek için aktif davranın. Bir body sistemi oluşturmaya çalışın (birbirinden haberdar ve destek olacak eşleştirmeler yapın).
2. Fiziksel olarak fit olmaya/kalmaya çalışın (güç, dayanıklılık ve zindelik açısından). 3. Kendinizi ve arkadaşınızın hayatını kurtaracak yardım becerilerini bilin ve uygulayın. 4. Hızlı gevşeme tekniklerini öğrenin ve uygulayın. 5. Evde ve ekipte işler zorlaştığında birbirinize yardımcı olun. 6. Bilginizi taze tutun, yönetici/lider konumunda olanlara sorun ve söylentilere kulak asmayın. 7. Herkesin yiyecek, su, barınma, hijyen ve temizlenme ihtiyaçlarını karşılaması için birlikte çalışın. 8. Görev ve güvenlik uygun olduğunda uyuyun ve herkesin uyuması için zaman bulmasına yardım edin. * Güvenli yerlerde ve günde en azından 4 saat uyumaya çalışın (mümkünse günde 6-8 saat uyuyun) * Uzun görevlere çıkmadan önce iyi uyumaya dikkat edin * Uygun zaman olduğunda şekerleme yapın ama görev için tamamen uyanık olabilecek kadar zaman bırakın * Uykusuz kalırsanız sonra mutlaka o açığı kapatın |
DEPREMDEN ETKİLENEN BİREYLERE YÖNELİK PSİKOLOJİK İLK YARDIM
- Öncelik temel fizyolojik güvenliğin sağlanmasıdır. (barınma, gıda, su, tuvalet vb). Bunlara yardımcı olun/karşılayabileceği yerler ile ilgili bilgi verin.
- Doğru bilgileri tekrarlayın.
- Öykülerini paylaşmak ihtiyacında olanları dinleyin.
- Duygu boşalımları olduğunda şefkatli ve dostane kalmaya özen gösterin.
- Çalışmalar hakkında doğru bilgilendirme yapın
- Kişilerin yakınlarıyla/arkadaşlarıyla bağlantılı kalmalarını, teşvik edin, sağlayın
- Yakınları/arkadaşları yoksa başka insanlarla temasta olmasını/kalmasını sağlayın
- İhtiyaçlarını karşılayabilecekleri konusunda teşvik edici olun/cesaretlendirin
- İhtiyaçları için nereden ve nasıl yardım alacakları konusunda yönlendirmeler yapın, bilgi verin
- Var olan hizmetleri değersizleştirmemeye özen gösterin
- Yalnız olmadığını hissettirin
- Kendinizi ertelemeyin-dinlenmeyi unutmayın